και απολαυστικό. Παρόλες τις πολλές σελίδες του δεν ήθελα να έρθει η στιγμή που η ανάγνωσή του θα τελείωνε. Το ταξίδι στο Χρόνο και στο Χώρο, σε εποχές που φαίνονται μακρινές αλλά στην παρούσα ιστορική στιγμή της νέας επιδημίας μας δίνουν τις λύσεις στις δικές τους πανδημίας, ενός χαρισματικού ανθρώπου. Δεν ξέρω τι πρέπει να γράψω και τι κρατήσω για μένα. Ο Ζουργός ξέρει να γράφει,ξέρει να αφηγείται,ξέρει να σε ταξιδεύει. Ο Ζουργός ξέρει. Ας είναι καλά ο άνθρωπος να έχει έμπνευση,ας είναι καλά να έχει τη δύναμη να κάνει τόση δουλειά και να γράφει τέτοια αριστουργήματα. Ολα ακόμα γυρνάνε στο μυαλό μου,Βενετία,Σαλονικη,Πόλ,Λονδίνο,μια βόλτα παντού στην Ευρώπη τουου αιώνα. Μια εποχή για την οποία γνωρίζουμε ελάχιστα. Το προτείνω σε όσους έχουν την ικανότητα της ανάγνωσης και την επιθυμία του ταξιδιού μέσα τους. Αυτά. Αυτό το βιβλίο μου φάνηκε τουλάχιστον άψογο. Ο ήρωας μας ξεναγεί στην Ευρώπη, από τα μέσα του, μέχρι την αυγή του επόμενου αιώνα. Μας γνωρίζει μεγάλους δασκάλους, επιστήμονες, λαμπρά μυαλά και συνομιλεί μαζί τους σε όλες τις πιθανές γλώσσες. Η γοητεία που ασκεί στον αναγνώστη αυτό το βιβλίο είναι αμείλικτη. Για ακόμη μια φορά ο Ζουργός μας διηγείται μέρη της ελληνικής και ευρωπαϊκής ιστορίας, δημιουργώντας μέσα της ένα όμορφο παραμύθι.
Η αφήγηση είναι έργο ενός ακούραστου συγγραφέα. Έχει μελετήσει κάθε ήχο, κάθε φράση έτσι ώστε ο αναγνώστης να απολαμβάνει κάθε σημείο της σελίδας.
Οι γνώσεις του, εν τω μεταξύ, της επιστημονικής και θρησκευτικής γραμματείας της εποχής και πιο πίσω, και του λαϊκού βίου μου φάνηκαν απεριόριστες. Η εισαγωγή αυτής της γνώσης δε, στο μυθιστορηματικό του κόσμο ήταν άψογη.
Αυτό που μου άφησε όμως τις πιο όμορφες εντυπώσεις είναι το πάντρεμα του έργου του Διονύσιου Ρώμα, με το δικό του έργο, στο κεφάλαιο Βαρτάγγελος Νταβιτσέντσα. Ένα διακριτικό και σεμνό πάντρεμα, μια συνομιλία του καλλιτέχνη με το έργο ενός παλαιότερου καλλιτέχνη. Δεν είχε τύχει ποτέ να το συναντήσω αν και το επιθυμούσα, καθώς είχα ακούσει από έναν πολύ αγαπημένο μου δάσκαλο, τον Δημήτριο Δημηρούλη, να αναφέρεται σε τέτοιες συνομιλίες, μέσα σε έργα με πολύ θαυμασμό.
Ναι, ο Ζουργός ανανέωσε την αγάπη μου για την σύγχρονη ελληνική πεζογραφία, και το μόνο που έχω να πω είναι ότι όσο υπάρχουν τέτοιοι πεζογράφοι, να κινούνται στα χνάρια των παλιών και όχι μόνο, όσον αφορά την ανάγνωση θα είμαι ευτυχισμένη.
Αν έχεις τόλμη, κοίταξε με, είμαι ο Βιργίλιος, είμαι η γριά Βεατρίκη, που θα σε πάρει απ το χέρι να σε οδηγήσει στον κάτω κόσμο. Αν πάλι φοβάσαι τις φωτιές και τις σπείρες της κόλασης, μείνε εδώ πάνω στον υποσελήνιο κόσμο, όμως ύψωσε το χέρι, κάνε μία χαρακιά στον ουρανό και δες. Εγώ θα σου το δώσω αυτό το μακρύ μαχαίρι.
σελ
Ένα υπέροχο μυθιστόρημα του Ζουργού, στο οποίο θαυμάζεις την πιστή απεικόνιση της ιστορικής εποχής που διαδραματίζεται, συνέπεια της πολύ καλής ιστορικής έρευνας που προηγήθηκε. Επίσης η όλη μυθοπλασία είναι άψογη καθώς και η ροή της ιστορίας κυλά αβίαστα παρά τις πολλές σελίδες του. Ένα μυθιστόρημα που δσκολα θα περίμενες από σύγχρονο Έλληνα συγγραφέα. Καλά εδώ πρόκειται για μεγάλο αίσχος. Προσπαθώ να θυμηθώ αν έχω ξαναδιαβάσει άλλο βιβλίο που να είναι τόσο άσχημα γραμμένο κι αν έχω ξαναδιαβάσει συγγραφέα που να βιάζει και να κακοποιεί με τον πιο κατάπτυστο τρόπο το έργο ενός άλλου συγγραφέα. Ήθελα να ήξερα, πώς μπόρεσε ο Ζουργός να το κάνει αυτό στον Διονύση Ρώμα που δεν βρίσκεται εδώ και χρόνια στην ζωή για να βγει, να διαμαρτυρηθεί, να υπερασπιστεί το έργο του, το έργο που έγραφε ενώ ήταν άρρωστος και ήξερε πως θα πεθάνει και που τόσο απαίσια διαστρέβλωσε ο Ζουργός σε σημείο που να μιλάμε όχι για πλαγιαρισμό αλλά για λογοτεχνική διαστρέβλωση.
Πρώτα από όλα, γιατί από πού να αρχίσω κι από πού να τελειώσω με αυτό το
πράγμα, που δε θέλω να το πω βιβλίο και που ζυγιζει παρά κάτι ένα κιλό. Οι χαρακτήρες είναι επίπεδοι, οι διάλογοι είναι επιπέδου σαπουνόπερας, αν ξαναδιαβάσω άλλη μια φορά την φράση “ψαλιδισμένο γένι” θα παραφρονήσω. Οι αναφορές που γίνονται σε πνευματικούς ανθρώπους και γεγονότα της εποχής είναι επιδερμικές, απλές βιβλιογραφικές παραπομπές, χωρίς να μπαίνουν στην ουσία, χωρίς νόημα, χωρίς βάθος. Από πουθενά δεν φαίνεται η πολυθρύλητη σοφία και ιδιοφυία του Αλμοσίνο.
Ψιττακισμοί κατωτάτης υποστάθμης και αέρας κοπανιστός.
Αλλά καλά όλα τα άλλα. Εκείνον τον Διονύση Ρώμα, τον συγγραφέα του Περίπλου γιατί, γιατί, γιατί τον έπιασε στην αδέξια γραφίδα του ο Ζουργός Γιατί Τον Ρώμα τον λατρεύω, τα έργα του μου έχουν προσφέρει ώρες απίστευτης αναγνωστικής ευτυχίας. Έχω πλουτίσει τις γνώσεις μου χάρη σε αυτόν, έχω γελάσει, έχω κλάψει. Εκεί να δεις πλούτο γλωσσικό, βιβλιογραφικές παραπομπές και επίμετρα με σπάνιες πληροφορίες για τονο αιώνα και όχι μόνο. Δράση, περιπέτεια, πλοκή, χαρακτήρες με απίστευτο βάθος και ανατροπές που κόβουν την ανάσα. Ο Ζουργός λοιπόν παίρνει τους ήρωες και την υπόθεση του Ρώμα και τα κάνει έναν αχταρμά και το παρουσιάζει ως ξαναδουλεμένη δική του εκδοχή.
Μόνο που τελικά δεν είναι εκδοχή. Περισσότερο μοιάζει με εκδορά. Κι αν κάποιος που έχει ήδη διαβάσει τον Αλμοσίνο θελήσει να διαβάσει τον “Θρήνο της Κάντιας” του Ρώμα θα ξέρει από πριν όλη την υποθεση και όλες τις ανατροπές ως το τέλος του βιβλίου, γιατί ο Ζουργός είχε την λαμπρή ιδέα να γράψει μέσα σεσελίδες όλη την περίληψη ενός έργου που κανονικά εκτυλίσσεται μέσα σε δύο ολόκληρους τόμους! Και έχει και το θράσος μετά να λέει στο σημείωμα στο τέλος του Αλμοσίνο πως “ο κόσμος του Ρώμα μπολιάζεται και διαστέλλεται”, ενώ στην πραγματικότητα συρρικνώνται και παραχαράσσεται. Αίσχος. Αίσχος. Έλεος πια. Δεν απέμεινε λοιπόν καθόλου δικαιοσύνη σε αυτόν τον κόσμο
Ειδικά στην σελίδαπου βάζει ο Ζουργός τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο να παρουσιάζει την Ρωξάνδρα Σκαρλάτου να κρύβει το υποτιθέμενο παραμορφωμένο της πρόσωπο για να εξαπατήσει τον μέλλοντα σύζυγό της, τί να πω Βρε άνθρωπε, έχεις ξεπατικώσει ολόκληρο τον Ρώμα, κοίτα λίγο και στα παραρτήματα, έχει ολόκληρη μελέτη ο Ρώμας που εξηγεί πως αυτά είναι ανυπόστατοι ισχυρισμοί κάποιου Καντεμίρ στα πλαίσια μιας ορισμένης προπαγάνδας. Βλέπε Διονύση Ρώμα, Ο Κόντες τόμος, εκδ. Βιβλιοπωλείο της Εστίας, Αθήνα, σελ Την ίδια γνώμη με τον Ρώμα έχει και ο Παπαρρηγόπουλος περ ΕστίαΦεβρουαρίου, σελ.και παραπέμπει και στον Καισάριο Δαπόντε. Γιατί βέβαια, το φτηνό δράμα, φαίνεται πως πουλάει καλύτερα από μια γερή και σωστά τεκμηριωμένη αλήθεια, όταν το ταλέντο είναι ανύπαρκτο.
Και για να επιστρέψω στους Νταβιτσέντσα. Δεν θεωρώ κακό να εμπνευστεί κάποιος νεότερος από την υποθεση και τους ήρωες ενός παλιού συγγραφέα. Αλλά αν θέλει να κάνει κάτι τέτοιο, ας το κάνει με τρόπο που να προσφέρει κάτι στην μυθοπλασία. Ας γράψει κάτι με ουσία και νοήμα. Όχι να τσαλακώνει τον μόχθο και το όραμα ενός άλλου ανθρώπου για να φτιάξει καρικατούρες, νεκροζώντανα νευρόσπαστα εκεί όπου κάποτε υπήρχαν ήρωες που έσφυζαν από ζωή. Ποιος έχει ανάγκη από κάτι τέτοιο Ποιον σκοπό εξυπηρετεί όλη αυτή η κακότεχνη αλλοίωση
Ο Ζουργός δεν έχει καταφέρει να καταλάβει και να αποδώσει το ψυχισμό των ανθρώπων της εποχής που παρουσιάζει. Ήταν άλλο το πνεύμα εκείνης της εποχής, άλλες οι νοοτροπίες. Μου θύμισε κάτι παλιές ταινίες της τσινετσιτά που εμφανίζανε τον Ηρακλή με χλαμύδα και ρολογάκι στο χέρι.
Αλλά για να τα λέμε όλα. Ο Ζουργός, για όποιον θέλει να δει και στο οπισθόφυλλο του βιβλίου του, δεν υποστηρίζει πως αυτό που έγραψε είναι ιστορικό μυθιστόρημα. Όχι. Εκεί λέει ακριβώς τί είναι το έργο του Ζουργού:
“Το μυθιστόρημα “Σκηνές από τον βίο του Ματίας Αλμοσίνο” είναι η ανοιχτή παλάμη ενός χεριού που ακουμπάει στον χάρτη της Ευρώπης τουου αιώνα. . ”
Αυτά. Δεν έχω κάτι άλλο να πω. Κι όποιος θέλει να το ψάξει περισσότερο, ας το ψάξει. .